Bayramda 80 Milyon TL Hazineye Zarar Yazdı
1915 Çanakkale Köprüsü’nde Büyük Zarar
Anadolu’yu Avrupa ile Çanakkale’de bağlayarak Boğazın iki yakasını birleştiren 1915 Çanakkale Boğaz köprüsü garanti edilerek hedeflenen geçiş sayısına trafiğin en yoğun olduğu bayramlarda bile ulaşamıyor. Yap-İşlet-Devret modeli ile yaptırılan 1915 Çanakkale Köprüsü’nün sözleşme kapsamında yüklenici firmaya araç başına 15 Euro + KDV olmak üzere günlük 45 bin araç geçişi taahhüt edildi. Kamunun köprüyü yapan ve işleten firmaya ödemeyi garanti ettiği tutarın yıllık maliyeti ise 246 milyon 375 bin Euro’yu buluyor. Günlük 40 bin geçiş garantisi verilen 1915 Çanakkale Boğaz Köprüsünde sadece ramazan bayramındaki 4 günlük zarar 109 bin 418 araç geçişi oldu. Bugünkü geçiş garantisi ücreti olan 15 Euro + KDV üzerinden hesap yapıldığı zaman bu zararın hazineye 80 milyon 312 bin 812 TL yük getirdiği ortaya çıkıyor.
Döviz Kuru Artıyor, Geçiş Garantisi İle Birlikte Büyük Zarara Sebep Oluyor
Boğazın iki yakasını birleştiren ve Yap-İşlet-Devret modeli ile yaptırılan 1915 Çanakkale Boğaz Köprüsü geçen yıl büyük zarar ettiği ortaya çıktı. Köprü için 2024 yılında 16 milyon 425 bin araç geçişi garanti edilmesine rağmen, gerçekleşen araç geçiş sayısı yalnızca 2 milyon 684 bin 738 olarak gerçekleşmişti. Köprüyü yapan ve işleten firmaya verilen günlük 40 Bin araç geçiş garantisinin yalnızca %16’sının gerçekleşirken garantili geçiş sayısında %84’lük rekor bir sapma meydana geldi. Bu büyük sapmanın cezasını ise devlet yanı hazine ödedi. Köprünün işletmeye açıldığı 18 Mart 2022 Tarihinden buyana döviz kurundaki artışlarda garantili araç geçişi zararını katladı. 1915 Çanakkale Boğaz Köprüsünün hizmete açıldığı 18 Mart 2022 tarihinde 1 EURO kuru 16.55 TL idi. 4 Nisan 2025 tarihinde ise 1 EURO 41.52 TL.
Yap İşlet Devlet Modeli Büyük Yük Getiriyor
Yapı-İlet-Devret modelleri ile yapılan birçok proje, devlete büyük yük getiriyor. Garanti edilen rakamlara ulaşılmayınca üstünü devlet ödüyor. Garanti edilen rakamların bile yakınına ulaşılmadığı için zarar eden yapılardan sadece biri de 1915 Çanakkale Köprüsü. Bu yöntemle yapılan hava alanları otoyollar ve hastanelerde var ve yap işlet devret modeli ve geçiş yolcu ve hasta garantisi verilerek yapılan yatırımlar garanti şartlarının çok ağır ve dövize endeksli olması nedeni ile zararda her yıl katlanarak devam ediyor. Tabi bu zararda hazineden karşılanıyor.
Milyon Euro'lar İşletmeci Firmaya Gitti
2024 yılında Araç geçiş garantisinin sağlanamaması nedeniyle Hazine, köprüyü işleten şirkete tam 281 milyon 675 bin 371 Euro ödeme yapmak zorunda kaldı. Bu ödeme, kamu kaynaklarının nasıl kullanıldığı konusunda ciddi tartışmalara yol açtı. Vatandaşlar, projelerin planlama ve işletim süreçleri ve garanti verilme koşulları ve sayıları bakımından maliyetinin doğrudan vatandaşa yüklenmesini doğru bulmadıklarını ifade ediyorlar. Çanakkale 1915 Boğaz Köprüsü’nün bu zarar bilançosu, kamuoyunda geniş bir yankı uyandırırken, garanti kapsamında yapılan yüksek ödemeler, projenin sürdürülebilirliği konusunda da soru işaretleri yarattı. 1915 Çanakkale Köprüsü’nün ortaya çıkan zarar bilançosu, kamu projelerindeki garanti sistemlerinin yeniden değerlendirilmesi gerektiğini bir kez daha gündeme taşıdı.
4 Günlük Ramazan Bayramında 80 Milyon TL Zarar
Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Abdulkadir Uraloğlu, 2025 yılı Ramazan Bayramı’nı kapsayan dönemindeki (29 Mart-1 Nisan 2025) tarihlerinde 1915 Çanakkale Köprüsü’nü 50 bin 582 araç geçişi yapıldığını açıkladı. Bu rakamlar bayram nedeni ile geçişlerin çok yoğun olduğu bir dönemde ortaya çıktı. Normal günlerde köprü araç geçiş sayısı daha da düşük oluyor. Günlük 40 bin geçiş garantisi verilen 1915 Çanakkale Boğaz Köprüsünde sadece Ramazan Bayramındaki 4 günlük zarar 109 bin 418 araç geçişi oldu. Bugünkü geçiş garantisi ücreti olan 15 Euro + KDV üzerinden hesap yapıldığı zaman bu zararın hazineye 80 milyon 312 bin 812 TL
Bugünkü Euro kuru ile bir otomobilin KDV ile beraber garantili geçiş kapsamındaki maliyeti 734 TL olarak ortaya çıkıyor. Bu rakamı garanti verilen ama geçmeyen araç sayısı ile çarpıldığında 80 milyon 312 bin 812 TL çok yüksek bir zarar ortaya çıkıyor.
